Mezopotamya Mitolojisi “Yaratılış”

En eski belge Yaratılış şiiridir. Evrenin yaratıcılarının Anu ve Marduk değil, Ea ve Enlil olduğunu belirtebiliriz. Akkadca olarak yazılan metnin Sümerce versiyonu da bulunmaktadır.

Yaratılıştan önce: Herşeyin kökenindeki Hiçlik-
Kutsal yerinde hiçbir mesken,
Hiçbir tapınak inşa edilmemişti henüz;
Hiçbir kamış çıkmamıştı henüz topraktan
Hiçbir ağaç üretilmemişti
Hiçbir tuğla koyulmamıştı
Hiçbir tuğla kalıbı imal edilmemişti
Hiçbir konut yapılmamıştı henüz;
Hiçbir kent inşa edilmemişti,
Hiçbir yerleşme kurulmamıştı!
Hiçbir hayvan sürüsü oluşmamıştı!
Nippur yapılmamıştı, Ekur da inşa edilmemişti
Uruk yapılmamıştı, Eanna inşa edilmemişti
Apsu yapılmamıştı, Eridu inşa edilmemişti
Hiçbir kutlu meskenin ve hiçbir tapınağın yeri hazırlanmamıştı;
-Tanrıların yaşayacağı kutsal yerler yaratılır-
Tüm bölge sadece Deniz’di!
Öyle ki bu Deniz’in içeriği
Sadece bir çukur oluşturuyordu
İşte o zaman yapıldı Eridu
Sonra da Esagil inşa edildi:
Lugal.du.ku.ga’nın Apsu’nun ortasında diktiği Eridu
Bunun ardından Babil yapıldı ve Esagil tamamlandı!
Bunun üzerine Marduk tanrıları Anunnaki’leri
İki eşit öbeğe ayırdı
Onlar Babil’e kaderini verdiler
Kutsal Kent olma, mutluluklarının yeri
Sonra Marduk suyun yüzeyine bir sal yerleştirdi
-Toprağın, insan türünün, hayvanların, akarsuların ve bitkilerin yaratılışı-
Toz üretti ve tozu salda topladı
Deniz’in kenarını doldurdu
Sonra tanrılar aylak kalsın diye
Mutlu oldukları o yerde
İnsanlığı üretti:
Bu insanlığın tohumunu Aruru
onunla birlikte üretti
Vahşi hayvanları da üretti
Bozkırdaki bütün hayvanları da;
Dicle ve Fırat’ı da üretti ve yerlerine koydu
İyi bir kader bahşetti onlara;
Kuru kamışları, taze kamışları, bataklığı
Sazlığı, baltalığı üretti
Bozkırın yeşilliğini üretti
Bütün araziler bataklık ve sazlıktı sadece
Koruluk ve sık çalılıktı!
-Dünyaya kesin çehresini kazandırmak için insan müdahale eder-
İnekler, danaları ve boğaları
dişi koyunlar, kuzular ve koçları
yabani dağ koyunları ve dağ keçileri
( İnsan’ın ) kullanımına verildi
(ve insan) kuruttu sazlığı
Oradan çıkarttı ortaya
Kamış üretti, odun üretti;
Hemen yerinde üretti
Tuğla kalıbını yaptıktan sonra
kentler inşa etti, hayvan sürüsü kurdu
Nippur’u yaptı, Enkur’u inşa etti
Uruk’u yaptı ve Eanna’yı inşa etti…
-Geri kalan kısmı kayıpdır-

Mezopotamya Mitolojisi Jean Bottero, Samuel Noah Kramer

Yaratılış şiiri üzerinden yola çıkmamızın nedeni destanın 50 sayfalık bir anlatı üzerinden detaylı bir şekilde elimize ulaşmasından kaynaklanmaktadır.

I. Nebukadnezar’ın (İkinci İsin Hanedanı ve Dördüncü Babil Hanedanı) saltanatı sırasında hazırlandığı savunulmuştur. Yeni Babil imparatorluğu zamanında da kopyaları bulunmuştur. Bazı kısımları aşağıda paylaşacağız.

O sırada tanrılardan hiçbiri yoktu daha ortada

Ne bir isimleri vardı

Ne de kaderleri bahşedilmişti

Tanrılar (Apsu-tiamat) da üretildi

Yaratıldı en zekisi

Tanrıların bilgesi, Efendi: Apsu’nun ortasında

Marduk dünyaya getirildi

Tiamat’ın yanında öfke içinde dolap çevirdiler durmadan

Gece gündüz,

Birbirlerini çarpışmaya ittiler

Yerlerinde tepinip, kudurmuş halde

Bir meclis topladılar

Savaş tezgahlamak için

İlgili anlatılardan sonra farklı canavarlar, hayvanlar, yaratıkların oluşması ve savaş da kullanımlarına şahit oluyoruz. Yunan mitolojisinin de temellerinin nereden esinlenildiğini anlıyoruz.

Kurdular onun için kral tahtını

Onun üstüne, babalarının karşısında,

Hükümdar olarak oturdu

Marduk bütün iktidarı elinde toplamıştır. Büyük savaş ve gücün tek bir elden toplanmasından sonra dünya yaratılmıştır.

Büyük Tanrıların; Takım yıldızlar oluşturdu

Onların simgesi olan yıldızlardan.

Yılı tanımladı

Çerçevesini çizdi;

On iki ayın her biri için üç yıldız oluşturdu.

Yılın geri kalanının planını çizdikten sonra

Kutup Yıldızının durağını belirledi

Tiamat’ın karacigerine yerleştirdi gök’ün yüksek bölgelerini

Sonra ortaya çıkardı Nanna(Ay’ı)

Ona da geceyi emanet etti.

Ayın ilk günü

Yer’in üzerinde yak ışığını

Ardından parlak tut boynuzlarını

İlk altı günü belirtmek için;

Yedinci gün

İlgili kısımdan sonra insan’ın yaratılışına dair bilgiler verilmektedir.

“Kanı yoğunlaştıracağım,

Bir iskelet oluşturacağım ve böylece bir lulu (insan prototipi) yaratacağım

Adı “İnsan” olacak!

Bu Lulu bu İnsan

Onu yaratacağım ki

Tanrıların angaryaları yüklensin onun sırtına

Onlar da rahat etsin diye.

İlgili kısımdan alıyoruz ki tanrıların kendi gücünü kanıtlama , güç ve isteklerini yaptırabileceği bir canlı olarak insan üretilmektedir. Buradan şu anlamı çıkarabiliriz: Her toplumda kendisinden alt bir kısmın olması ve hiyerarşik düzenin kurulmasının dinsel bir anlatı üzerinden kurgulandığını görmekteyiz. İnsan ve yönetici kısım arasındaki farklılık gün geçtikçe artmıştır. Sınıfsal sistem, kutuplaşmış ve dinsel bir ortam çerçevesine oturmuştur.

İnsan’ın ortaya çıkışından sonra Babil’in inşa edilmesi kısmı gelmektedir. Bundan sonra tanrının isimleri ve dualar kısmı metinde görülmektedir. Hristiyanlık ve Yahudilik anlayışlarında yer alan temaların ilgili betimlemelerden etkilendiği ve Marduk’un tek tanrılı dinlere geçişteki etkisi görülmektedir. Tarihi ve günümüz dinsel anlatıları geçmiş inanışlardan ayıramayız.

  • Anunna: An ve toprak tanrıçası eşi Ki‘nin çocuğu olduğuna inanılmaktaydı.
  • Aruru: Bitki örtüsü tanrıçasıdır.
  • Apsu-tiamat antik Babil inanışına göre daha genç tanrılar üretmek için tatlı su tanrısı Apsû ile çiftleşen tuz denizinin ilkel tanrıçasıdır. İlkel yaratılıştaki kaosun sembolüdür. Kadın olarak anılır ve “parıldayan” olarak tanımlanır. Tiamat mitosunun, Tiamat’ın tuzlu ve tatlı su arasında kutsal evlilik yaptığı bir yaratıcı tanrıça olduğu ve birbirini izleyen nesiller boyunca kozmosu barışçıl bir şekilde yarattığı iki bölüm olduğu öne sürülür. 
  • Ea: Enki olarak da bilinir. Sümerlerin bilgelik, tatlı su, zeka, hile ve muziplik, el sanatları, büyücülük, şeytan çıkarma, şifa, yaratma, erkeklik, doğurganlık/bereket ve sanat tanrısıdır.
  • Enlil: Sümer kenti Nippur‘un koruyucu tanrısıdır
  • Marduk: Büyük Efendi, dünyanın ve cennetin efendisidir.

Yorum bırakın